Co to są prawa dziecka?

Każdy człowiek jest osobą, ale żaden nie rodzi się w pełni ukształtowany. Pełnię  swojej osobowości musi rozwinąć.

Każdy człowiek musi odpowiednio ukształtować swoje ciało, musi uaktywnić swoje siły motoryczne pozwalające mu się poruszać, musi rozwinąć swoje zmysły pozwalające mu na kontakt z otaczającym go światem, musi rozwinąć uczucia, dzięki którym będzie mógł reagować na rzeczywistość i wreszcie musi nauczyć się korzystać z woli i rozumu. Wola i rozum charakteryzują człowieka jako człowieka właśnie. Dzięki nim człowiek w sposób wolny i świadomy podejmuje decyzje i ponosi za nie odpowiedzialność

Człowiek musi się zatem rozwinąć i dojrzeć do właściwego sobie sposobu życia. Rozwój ten wyznacza sama ludzka natura. W naturę tą wpisane są swoiste prawa. To właśnie prawa natury. Wypełnienie naturalnych praw ludzkich aktualizuje człowieka, ich zablokowanie degraduje go.

Najważniejszym, naturalnym prawem człowieka jest prawo do życia. Z niego płynie prawo do pełnego - na miarę człowieka - rozwoju.

Ale prawa natury należy dobrze rozpoznać i zabezpieczyć. Takim właśnie zabezpieczeniem jest prawo stanowione, stworzone przez ludzi, ogłoszone i zobowiązujące do jego przestrzegania. O dobrym prawie mówimy wówczas gdy dobrze służy człowiekowi a więc dobrze służy jego aktualizacji.

Dzieci posiadają szczególne prawa. Aktualizacja ich człowieczeństwa przebiega bowiem w szczególny sposób. Dziecko nie potrafi samo zadbać o siebie, nie potrafi samodzielnie aktualizować swojej natury. Potrzebuje do tego rodziców, opiekunów, potrzebuje wielu innych ludzi. Dlatego naturalnymi "strażnikami" praw dziecka są jego rodzice i opiekunowie. Ale dziecko potrzebuje też specjalnego zabezpieczenia w prawie stanowionym. Dobre prawo stanowione może i powinno pomagać rodzicom i opiekunom w rozwoju dziecka.

W Polsce Konstytucja RP, Konwencja o Prawach Dziecka oraz Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka stanowią najważniejsze odnoszące się do dziecka stanowione.

Prawa dziecka:

• prawo do życia i rozwoju

• prawo do posiadania stanu cywilnego

• prawo do uzyskania obywatelstwa

• prawo dziecka do rodziny; prawo poznania swego genetycznego pochodzenia, do wychowania przez rodziców naturalnych,

• prawo do wolności religii lub przekonań

• prawo do swobodnego wyrażania poglądów i poszanowania ich przez dorosłych

• wolność od przemocy fizycznej lub psychiatrycznej, wyzysku, nadużyć seksualnych wobec okrucieństwa

• wolność od bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych (do lat 15)

• zakaz wykonywania kary śmierci lub stosowania kary dożywocia więziennego wobec dziecka

Prawa socjalne:

• prawo do zabezpieczenia socjalnego

• prawo do możliwie najwyższego poziomu ochrony zdrowia,

• prawo do odpowiedniego standardu życia

• prawo do wypoczynku, czasu wolnego, rozrywki i zabawy,

Prawa kulturalne:

• prawo do nauki (nauka w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjalnej jest obowiązkowa i bezpłatna),

• prawo do zmienności swych praw

• prawo do korzystania z dóbr kultury,

• prawo mniejszości etnicznych do znajomości swojej kultury, wyznania i praktyk religijnych

Prawa polityczne:

• prawo do stowarzyszania się i gromadzenia w celach pokojowych

• prawo wolności wypowiedzi, swobody poszukiwania i przekazywania informacji i idei wszelkiego rodzaju

Krótka historia praw dziecka

Jest ona rzeczywiście krótka, gdyż sięga przełomu XIX/XX wieku. Zaczęło się od przypadków dzieci katowanych przez rodziców, kiedy okazało się, że nie ma żadnej instytucji chroniących dzieci. Pierwszym takim opisanym przypadkiem była historia 8-letniej Mary Wilson z Baltimore, która była regularnie bita przez matkę. Pomocy udzielili jej członkowie lokalnego oddziału stowarzyszenia przeciwdziałania okrucieństwu wobec zwierząt. Był to rok 1874. Wkrótce potem powstało w USA ponad 200 różnych lokalnych stowarzyszeń, mających na celu ochronę dzieci przed przemocą. Podobną genezę mają organizacje powstałe w innych krajach, nie wyłączając Polskiego Komitetu Ochrony Praw Dziecka, który powstał dopiero w 1981 roku. W Europie Zachodniej takie organizacje istniały od kilkudziesięciu lat, w Europie Wschodniej była to pierwsza tego typu organizacja.

Ważne dokumenty, z punktu widzenia praw dziecka to:

I.                  Deklaracja Praw Dziecka z 1924 roku zwana Genewską. Zawiera ona 5 zasad mówiących o tym, jak dorośli powinni traktować dzieci bez względu na ich rasę, narodowość, wyznanie.

1.                Dziecku powinno się dać możność normalnego rozwoju fizycznego i duchowego.

2.                Dziecko głodne powinno być nakarmione, dziecko chore powinno być pielęgnowane, dziecko wykolejone wrócone na właściwą drogę, sierota i dziecko opuszczone – wzięte w opiekę i wspomagane.

3.                Dziecko powinno przed innymi otrzymać pomoc w czasie klęski.

4.                Dziecko powinno być przygotowane do zarobkowania na życie i zabezpieczone przed wszelkim wyzyskiem.

5.                Dziecko winno być wychowane w wierze, że jego najlepsze cechy powinny być oddane na usługi współbraci.

II.               Deklaracja Praw Dziecka z 1959 roku przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Zawiera 10 zasad,

1.                Powszechność zastosowania deklaracji – Deklaracja Praw Dziecka obejmuje wszystkie dzieci bez względu na różnice.

2.                Otoczenie dziecka szczególną ochroną, która umożliwi jego wszechstronny rozwój w warunkach wolności i godności, czemu powinny służyć: ustawodawstwo kraju i wszelkie inne środki.

3.                Prawo do nazwiska i obywatelstwa w chwili urodzin.

4.                Stworzenie matce i dziecku przed i po urodzeniu warunków do rozwoju, opieki, ochrony medycznej poprzez system ubezpieczeń.

5.                Szczególna troska wobec dzieci upośledzonych fizycznie lub umysłowo.

6.                Stwarzanie dziecku atmosfery pełnej miłości, bezpieczeństwa i zrozumienia, czemu powinien służyć system ochrony rodziny, nieodrywanie małych dzieci od matki, poza krańcowymi sytuacjami, opieka nad dziećmi pozbawionymi rodziców.

7.                Prawo do nauki, rozwoju kult., rozrywek, które powinny służyć pełnemu rozwojowi osobowości. Wymogiem minimalnym powinno być powszechne, obowiązkowe szkolnictwo na poziomie podstawowym.

8.                Pierwszeństwo dziecka do ochrony i pomocy.

9.                Ochrona dziecka przed wyzyskiem, okrucieństwem, zaniedbaniem, wykluczenie handlu dziećmi i zakaz pracy poniżej odpowiedniego, minimalnego wieku oraz wykonywania czynności szkodliwych fizycznie, psychicznie lub moralnie.

10.           Wychowywanie dziecka w duchu tolerancji, szacunku dla innych ludzi, przyjaźni i pokoju między narodami.

III.           Konwencja o Prawach Dziecka ONZ z 1989 r., weszła w życie w1990r. z chwilą ratyfikowania jej przez 20 państw. Nazywana jest światową konstytucją praw dziecka. Podpisało ją 191 państw, żadna inna deklaracja nie ma tylu ratyfikacji. Jest pierwszym dokumentem międzynarodowym, który zawiera tak szeroki katalog praw dziecka. Na szczególną uwagę zasługują te, które ściśle łączą się z pracą nauczycieli:

1.                Prawo do wyrażania poglądów, stosownie do możliwości, szczególnie w sprawach dotyczących dziecka.

2.                Prawo do wypowiedzi oraz otrzymywania i przekazywania informacji.

3.                Swoboda myśli, sumienia i wyznania.

4.                Prawo do zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń.

5.                Ochrona prywatności, w tym korespondencji i życia rodzinnego.

6.                Dostęp do informacji z różnorodnych źródeł, ochrona przed informacjami szkodliwymi dla dziecka.

7.                Ochrona przed wszelkimi formami przemocy, (fizycznej czy psychicznej), zaniedbaniem i wykorzystaniem seksualnym.

8.                Prawo do nauki, w tym nauczanie bezpłatne i obowiązkowe na poziomie podstawowym.

9.                Cele edukacji, w tym rozwijanie osobowości i talentów dziecka, nauczanie szacunku dla praw człowieka i podstawowych swobód szacunku dla rodziców i przygotowanie do życia w wolnym społeczeństwie.

10.           Prawo do wypoczynku i czasu wolnego, uczestnictwo w kulturze.

11.           Ochrona dzieci przed narkomanią.

12.           Ochrona i specjalne traktowanie nieletnich przestępców.